De wet als kunstwerk

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Te gast in deze aflevering van de Wet als Kunstwerk is een man die vele facetten van de Nederlandse rechtstaat van binnenuit heeft gezien en ook mede heeft vorm gegeven. Thom de Graaf studeerde Rechten in Nijmegen, waarna hij een indrukwekkend aantal politieke en bestuurlijke rollen vervulde, onder andere als Tweede en Eerste Kamerlid namens D66, voorzitter van de Vereniging Hogescholen en Burgemeester van Nijmegen; een rol waarin hij onder andere in de voetsporen van zijn vader Theo de Graaf trad. Hij was Minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties, tevens vice-premier in het kabinet Balkenende II en is sinds 2018 Vice-President van de Raad van State.

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat.  Te gast in deze aflevering is prof. dr. Ingrid Leijten. Zij studeerde rechten en politicologie aan de Universiteit Leiden en Columbia Law School in New York. Na het behalen van het New York Bar Exam, deed zij promotieonderzoek in Leiden en werkte als universitair docent aldaar. Leijten is onder meer lid van de redactie van het Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten. Sinds 1 januari 2022 is zij hoogleraar Nederlands en Europees Constitutioneel Recht aan de Universiteit van Tilburg. Bijzondere dank gaat uit naar iedereen die aan deze bijzondere serie heeft meegewerkt; als eerste de Academie voor Wetgeving, organisator van de Week van de Rechtstaat: https://rechtenoverheid.nl/week-van-de-rechtsstaat. Ook dank aan alle teams en vertegenwoordigers van organisaties en anderen die in deze serie naar voren komen: de Autoriteit Persoonsgegevens: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl, De Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl, Geert Corstens (oud-president Hoge Raad): https://www.hogeraad.nl, Wim Voermans: https://wimvoermans.wordpress.com en Ingrid Leijten: https://www.ingridleijten.com. Meer lezen over de rectente grondwetswijzigingen kan hier: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/grondwet-en-statuut/herziening-grondwet Er is een mooie link te maken tussen de oproepen van verschillende mensen om meer bewustwording voor grondrechten te creëren naar waar lector Hessel Nieuwelink zich mee bezig houdt aan de HvA: https://www.hva.nl/profiel/n/i/h.nieuwelink/h.nieuwelink.html

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat.  De stellingen die we prof. dr. Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden voorlegden zijn als volgt: De Nederlandse Grondwet leeft niet onder de Nederlandse bevolking en dat is prima. Het is tijd voor een Grondwet in eenvoudig Nederlands. Het ongeschreven constitutionele recht is belangrijker dan de geschreven grondwet. De balans in de Nederlandse Trias Politica is zoek. Bijzondere dank gaat uit naar iedereen die aan deze bijzondere serie heeft meegewerkt; als eerste de Academie voor Wetgeving, organisator van de Week van de Rechtstaat: https://rechtenoverheid.nl/week-van-de-rechtsstaat. Ook dank aan alle teams en vertegenwoordigers van organisaties en anderen die in deze serie naar voren komen: de Autoriteit Persoonsgegevens: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl, De Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl, Geert Corstens (oud-president Hoge Raad): https://www.hogeraad.nl, Wim Voermans: https://wimvoermans.wordpress.com en Ingrid Leijten: https://www.ingridleijten.com. Lees het nieuwste boek van Wim Voermans: https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/onze-constitutie-gebonden/  We starten ons gesprek met een verhandeling over de nieuwe pensioenwet. De brandbrief van o.a. Wim Voermans is hier terug te lezen: https://wimvoermans.wordpress.com/2023/05/29/brandbrief-hoogleraren-staatsrecht-aan-de-voorzitter-eerste-kamer-over-wetsvoorstel-toekomst-pensioenen/ De rijksoverheid heeft een zogenaamde flitspeiling laten uitvoeren om in kaart te brengen in hoeverre burgers in hun dagelijks leven bezig zijn met de Grondwet en hun grondrechten. Lees de uitkomsten terug via deze pagina: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/02/28/flitspeiling-grondwet  Wil je de Grondwet op rijm lezen? Kijk dan op de website van Sander Schroevers: http://www.schroevers.nl/publicat_nl_nwgrw.html.

Alex Corra is senior Beleidsadviseur Recht en Ethiek bij de Sociale Verzekeringsbank, het uitvoeringsinstituut dat onder andere verantwoordelijk is voor het verstrekken van de AOW-uitkering, kinderbijslag en het persoonsgebonden budget. Voor hij in overheidsdienst trad, promoveerde Alex aan de Rijksuniversiteit Groningen op een proefschrift rondom de vraag: “hoe borgen gemeenten publieke belangen bij het uitbesteden van re-integratie?” en studeerde rechten in Amsterdam en Bologna. Volgens mijn eigen studenten, die Alex toevallig onlangs ook geïnterviewd hebben, “geeft hij advies aan mensen met ethische vragen bij de SVB, heeft hij zijn positie zelf bedacht en hebben veel mensen tunnelvisie en helpt Alex hen een nieuw inzicht te geven.”  De stellingen Uitvoeringsinstanties als het SVB moeten er naar streven hun werk zo efficiënt mogelijk te doen.  Overheidsjuristen stellen alleen fundamentele vragen over hun werk wanneer je ze daartoe dwingt.  Besluiten van overheidsinstellingen worden rechtvaardiger wanneer je ze door een robot laat maken. In een juridisch geschil tegen de overheid delven burgers altijd het onderspit. Je kunt ambtenaren nooit verantwoordelijk houden voor politiek beleid. overige informatie Relevant voor ons gesprek zijn onder andere de ABBA; de algemene beginselen van behoorlijk afwegen. Je kunt er dieper op in gaan via deze link: https://spreekenluister.nl/wp-content/uploads/2023/06/ext-Algemene-Beginselen-voor-Behoorlijk-Afwegen-ABBA-handout-1.0.2.pdf (PDF). Het ethics center is een afdeling van de SVB, oftewel de Sociale Verzekeringsbank. Lees meer over wat zij doen: https://www.svb.nl/nl/ Lees hier meer over de algemene beginselen van behoorlijk bestuur: https://www.infomil.nl/vaste-onderdelen/onderwerpen/lucht-water/handboek-water/handreiking-lozingen/procedure-keuze-rechtsbescherming/algemene-beginselen-behoorlijk-bestuur/ algemene beginselen van werken volgens de bedoeling: https://www.svb.nl/nl/over-de-svb/hoe-werken-we/we-werken-volgens-de-bedoeling Lees hier het kritische artikel van NRC: "Het was zo’n goed idee: een podcast over morele dilemma’s van ambtenaren. Tot ze hem hoorden" via deze link maar wel achter de paywall: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/02/10/het-was-zon-goed-idee-een-podcast-tot-de-ambtenaren-hem-hoorden-a4156672?t=1686920607 CIP Cast - Webinar Ethiek - ChatGPT, via https://www.youtube.com/watch?v=Hahj0CuTFEY

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat.  Remco Nehmelman is in aflevering #25 van de Wet als Kunstwerk te gast. Hij is hoogleraar publiek organisatierecht aan de Universiteit Utrecht, maar belangrijker voor ons gesprek is dat hij sinds 2018 hij de rol Griffier van de Eerste Kamer vervult. Verder was hij voorheen lid van de Kiesraad en van de Raad voor het Openbaar Bestuur. Samen met Niels Graaf interviewt Nick Schoemaker hem over de rol van de Eerste Kamer, hoe het nu precies zit met constitutionele toetsing en de politieke cultuur in de Eerste Kamer. We legden hem de volgende stellingen voor: De belangrijkste taak van de Eerste Kamer is het bewaken van de kwaliteit van wetgeving. De Eerste Kamer zou eigenlijk volledig moeten bestaan uit wetenschappers die door een lotingsproces worden gekozen. Het is een zegen voor de democratie dat het Kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. De bescherming van grondrechten is beter geborgd bij een constitutioneel hof dan bij de Eerste Kamer. Bijzondere dank gaat uit naar iedereen die aan deze bijzondere serie heeft meegewerkt; als eerste de Academie voor Wetgeving, organisator van de Week van de Rechtstaat: https://rechtenoverheid.nl/week-van-de-rechtsstaat. Ook dank aan alle teams en vertegenwoordigers van organisaties en anderen die in deze serie naar voren komen: de Autoriteit Persoonsgegevens: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl, De Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl, Geert Corstens (oud-president Hoge Raad): https://www.hogeraad.nl.  Lees meer over het vraagstuk van constitutionele toetsing op de website “de Nederlandse Grondwet” https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vhnnmt7l3ozx/constitutionele_toetsing De minor die tijdens het gesprek aan bod kwam is het “het internet is stuk” en wordt door de Hogeschool van Amsterdam georganiseerd. Meer informatie hier: https://2022.minorpublicstack.amsterdam Algemene informatie en meer vind je op de website van de Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat.  Geert Corstens is te gast in aflevering #24 van de Wet als Kunstwerk, wederom een bijzondere aflevering in het kader van de Week van de Rechtstaat. Corstens was tot 2014 president van de Hoge Raad der Nederland, de hoogste rechter in Nederland voor civiele zaken, strafzaken en belastingzaken. Daarvoor werkte hij o.a. als officier van justitie, hoogleraar strafrecht en raadsheer bij de Hoge Raad. Na zijn tijd bij de Hoge Raad sloeg hij aan het schrijven over de rechtsstaat en de rol van de rechter in de samenleving. Met boeken als “de rechtsstaat moet je leren” en “de rechter grijpt de macht” verschafte hij inzicht in de werking en het belang van de rechtsstaat. En onlangs publiceerde hij zijn nieuwste boek: “onze rechtsstaat, strijdbaarder en weerbaarder” En over die rechtsstaat gaan we met hem in gesprek. Bijzondere dank gaat uit naar iedereen die aan deze bijzondere serie heeft meegewerkt; als eerste de Academie voor Wetgeving, organisator van de Week van de Rechtstaat: https://rechtenoverheid.nl/week-van-de-rechtsstaat. Ook dank aan alle teams en vertegenwoordigers van organisaties en anderen die in deze serie naar voren komen: de Autoriteit Persoonsgegevens: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl, De Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl, Geert Corstens (oud-president Hoge Raad): https://www.hogeraad.nl.  Wil je het boek van Geert Corstens aanschaffen? Bekijk dan de pagina op de website van de uitgever: https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/onze-rechtsstaat-paperback/, of bestel het boek via je lokale boekhandel: https://www.athenaeum.nl/boek?authortitle=geert-corstens/onze-rechtsstaat--9789044653014  Lees hier nog eens terug welke ophef er ontstond na de uitspraken van Piet Hein Donner over de mogelijkheid van het invoeren van de Sharia in Nederland: https://www.bndestem.nl/overig/donner-handhaaft-uitspraken-over-sharia~a7ba5624/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Via het YouTube kanaal van Urgenda kun je de zogenaamde “Urgenda-uitspraak” van de Hoge Raad terugkijken, althans, een samenvatting van het volledige oordeel: https://www.youtube.com/watch?v=3W71TxycYGw 

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat.  In aflevering #23 van de Wet als Kunstwerk gaat het over privacy als grondrecht. Dat thema gaan we - zoals bekend voor de trouwe luisteraars van deze podcast - verkennen via een aantal stellingen, maar net even wat anders dan gebruikelijk. Want ik interview Aleid Wolfsen niet alleen, dat doe ik samen met Universitair Docent constitutioneel recht Niels Graaf. Uiteraard komen we te spreken over de afweging tussen privacy en veiligheid, maar ook de opkomst van AI en het mogelijke gevaar daarvan voor de privacy van Nederlanders komt aan bod.  Bijzondere dank gaat uit naar iedereen die aan deze bijzondere serie heeft meegewerkt; als eerste de Academie voor Wetgeving, organisator van de Week van de Rechtstaat: https://rechtenoverheid.nl/week-van-de-rechtsstaat. Ook dank aan alle teams en vertegenwoordigers van organisaties en anderen die in deze serie naar voren komen: de Autoriteit Persoonsgegevens: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl, De Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl, Geert Corstens (oud-president Hoge Raad): https://www.hogeraad.nl.  De Autoriteit Persoonsgegevens heeft een aantal belangrijke rollen, daarover lees hier meer: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/over-de-autoriteit-persoonsgegevens/taken-en-bevoegdheden-van-de-ap Tijdens de coronacrisis in 2020 werd het plan opgevat om telecomdata te gebruiken om de verspreiding van het virus te bestrijden. De AP was hier kritisch over. Lees meer over deze kwestie op deze pagina: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/actueel/gebruik-telecomdata-tegen-corona-kan-alleen-met-wet Wil je meer inzicht in de data die over jou worden bijgehouden? Neem dan eens een kijkje op de website van Bits of Freedom: https://www.bitsoffreedom.nl/dossiers/jouw-data/ of ga gelijk aan de slag met inzicht verkrijgen, verplaatsen of verwijderen van jouw persoonlijke gegevens via https://www.mydatadoneright.eu

In deze aflevering is niemand minder dan de Minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind te gast. Hij studeerde bestuurskunde te Leiden en werd in 2004 burgemeester van Niedorp. Voordat hij in Almere als burgervader aan de slag ging, was hij burgemeester van Velsen. Hij was o.a. voorzitter van het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis en woonde in Suriname de excuses voor het Nederlandse Slavernijverleden bij die premier Markt Rutte maakte namens de Nederlandse staat. In zijn rol als Minister voor Rechtsbescherming is hij onder andere verantwoordelijk voor zittende magistratuur, sanctiebeleid en slachtofferhulp. In een live podcast-interview gaat Nick Schoemaker met hem in gesprek over de rol van detentie in het Nederlandse strafrechtbestel, recht en rechtvaardigheid voor alle Nederlanders en toezicht op de advocatuur. Meer informatie over Franc Weerwind en zijn portefeuilles: https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/franc-weerwind Lees hier een interessant opiniestuk van inmiddels oud-advocaat Wim Anker over levenslange detentie: https://www.ankerenanker.nl/nieuws/archief/2791_opinie-wim-anker-levenslang-de-staatssecretaris-krijgt-nieuwe-tik-op-de-vingers Het boek waar Minister Weerwind aan refereert is "Een van ons" van Christine Otten: http://www.christineotten.nl/portfolio/een-van-ons/. Lees hier meer over het toneelstuk dat is gemaakt op basis van het boek van Otten: http://www.christineotten.nl/agenda/succesroman-van-otten-in-het-theater-1483710513752-ab99c89e-0257/ Via deze pagina van de Nederlandse Orde van Advocaten lees je hoe toezicht op de advocatuur nu geregeld is: https://www.advocatenorde.nl/de-advocaat/toezicht-2. Een kort artikel van advocatie.nl zet uiteen wat er speelt het gebied van toezicht: https://www.advocatie.nl/nieuws/onafhankelijk-toezicht-op-advocatuur-blijft-heikel-punt/

Deze aflevering van de Wet als Kunstwerk gaat over recht en bio-ethiek. Technologie stelt ons in staat in te grijpen op alle gebieden van het leven. Dat gaat nu zelfs zo ver, dat het mogelijk is geworden met zogenaamde kiembaanmodificatie het menselijk genoom te bewerken. Voor het eerst in de menselijke geschiedenis krijgen we de mogelijkheid genetische defecten te repareren nog voor een mens geboren is. Sterker nog; dit is in China - tegen alle internationale afspraken in - al gebeurd. Wat zijn de juridische grenzen van deze modificatie? Wat mag wel en wat mag niet? En welke ethische bezwaren zijn er te maken tegen het sleutelen aan menselijke genen? Daarover praat ik met mr. Laura Jacobs. Laura studeerde rechtsgeleerdheid in Utrecht en Amsterdam en volgde een tweede master aan de VU: International Technology Law. Daar kwam ze in aanraking met het onderwerp bio-ethiek. Zie hier het profiel van Laura op de website van de VU: https://vu.nl/nl/nieuws/2022/nwo-subsidie-voor-onderzoek-naar-modificatie-van-embryo-dna In dit bericht lees je wat meer over de NWO-subsidie die het onderzoek van Laura mede mogelijk maakt: https://vu.nl/nl/nieuws/2022/nwo-subsidie-voor-onderzoek-naar-modificatie-van-embryo-dna Hier lees je een artikel van Laura over zogenaamde biohackers en hun recht om zichzelf te modificeren (PDF): https://nvbe.nl/wp-content/uploads/2021/11/20210618-podium-21-2-digitaal.pdf Het Rathenau-instituut heeft een interessant project over de mogelijke grenzen van kiembaanmodificatie online staan: https://www.rathenau.nl/nl/gezondheid/erfelijk-dna-veranderen-dialoog-over-de-grenzen De Chinese arts die een genetische gemodificeerde tweeling ter wereld hielp komen is daarvoor veroordeeld: https://nos.nl/artikel/2316683-chinese-arts-die-knoeide-met-embryo-s-moet-de-gevangenis-in

We hebben in Nederland al snel het idee dat het wel goed zit met de emancipatie van vrouwen in de maatschappij. Maar als we kijken naar de feiten, dan blijft de komst van kinderen in een gezin vooral een kantelpunt in de loopbaan van de vrouw. Vrouwen rapporteren 6x vaker dan mannen ongewenste seksuele aandacht op de werkvloer en vrouwen worden vaker onevenredig economisch getroffen door een echtscheiding. in het licht van deze feiten is in september 2021 de eerste Vrouwenrechtswinkel van Amsterdam opgericht. Over de vrouwenrechtswinkel ga ik in gesprek met jurist Rajae Azaroual. Ze studeerde Sociaal Juridische Dienstverlening en daarna Rechten in Utrecht en is gespecialiseerd in gelijke-behandelings-wetgeving, vrouwenrechten en gendergelijkheid en werkzaam voor Bureau Clara Wichmann en als zelfstandig consultant.  website van de Vrouwenrechtswinkel: https://vrouwenrechtswinkelamsterdam.nl Rajae is ook zelfstandig consultant, dit is haar website: https://www.azaroualconsultancy.nl  Initiatiefnemer van de Vrouwenrechtswinkel is Bureau Clara Wichmann: https://clara-wichmann.nl in samenwerking met de Amsterdam Law Hub: https://www.amsterdamlawhub.nl/ Informatie over het laatste proefproces van Bureau Clara Wichmann vind je hier: https://clara-wichmann.nl/rechtszaken/collectieve-actie-vanwege-ziekmakende-borstimplantaten-van-allergan/ De documentaire Reference Man kun je terugkijken via NPO Start - of je leest eerst meer over op de website van BNN VARA: https://www.bnnvara.nl/artikelen/reference-man.  Zelf de cijfers checken waar aan gerefereerd wordt in deze aflevering? Bekijk dan o.a. deze pagina van het CBS: https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2022/48/emancipatiemonitor-2022.