De 100 vrouwen van Marcel

Al heel jong wilde Christine van Stralen gezien worden. De actrice, bekend van onder andere Dunya en Desie en de Mug-voorstelling Zwaargewicht, paradeerde als klein meisje met een zelf gemaakte majorettenhoed voor oma. Ja, voor de aandacht, maar ook om het dagelijkse bestaan om te toveren. Dat was ondraaglijk. Van Stralen, die later uit huis werd geplaatst, groeide op in een gezin waar er geweld heerste. Ze had geen boeken en geen muziek. Wel een instinct om te entertainen en een vurig verlangen om ergens bij te horen. Met een enorme achterstand heeft ze zich destijds door de auditie van de kleinkunstacademie geknokt. ‘Vechten voor mijn plek was een rode draad in mijn leven. Ik zeg altijd dat ik met gebalde vuistjes uit de baarmoeder kwam omdat ik wist dat het niet gemakkelijk zou worden.’

Ze was ruim eenentwintig jaar directeur van Theater Bellevue. Zo gekoesterd in het Amsterdamse dat Jeannette Smit (66) bij haar pensionering eerder dit jaar van de gemeente de Frans Banninck Cocqpenning kreeg. Ooit was ze een dwarse puber die wel dwarsfluit speelde maar niet wilde deugen. Ze ging rollebollend met Joop van den Ende over straat, over de verkoop van het DeLaMar theater. Maar de Koningin van de Leidsekade fietste ook elke dag fluitend naar haar werk. Dat theatertje waar mugmetdegoudentand jarenlang met veel plezier speelde. Heel bescheiden noemt ze haar baan ‘faciliterend werk’ maar ze wordt door iedereen die in Bellevue speelde gezien als de gastvrouw die hun alle vertrouwen gaf. "Mijn werk draaide om anderen te laten genieten. Daar genoot ik dan weer van."

Neske Beks is transdisciplinair kunstenaar. Als pleegdochter met Senegalees, Afro- en Native American en Vlaams bloed, in een wit Vlaams arbeidersgezin dat Vlaams Blok stemde, leerde ze al vroeg wat de een soms dacht van de ander. Beks maakte in 2010 daar de aangrijpende documentaire Eigen Volk over. Ze schreef recent een bundel Echo over hoe zwarte vrouwen in de marge van de geschiedenis zijn weggedrukt. En na een paar goede healingervaringen wil ze theater maken waarbij de uitwisseling van energie tussen makers en publiek centraal staat.

Een Marokkaans-Nederlandse actrice als Maryam Hassouni heeft te kiezen uit een hele beperkte bandbreedte aan rollen: slachtoffer van haar eigen cultuur, zelfmoordterrorist, en alles wat daar tussen in zit. Terwijl Hassouni op haar vijftiende al schitterde in Dunya en Desie, de gelaagde tv-serie over twee hartsvriendinnen. Ze heeft als eerste Nederlander een Emmy ontvangen voor beste actrice in Offers (2005). Maar ook na een acteursopleiding in New York werd ze getypecast, ondergewaardeerd en onderbetaald. Ze heeft geaccepteerd dat de neerbuigende houding van de filmindustrie tegenover actrices van een andere komaf niet gaat veranderen. Het is een van de conclusies in haar boek Wat De Fak dat op 1 november verschijnt; een verslag van haar 21-jarige acteercarrière. "De eerste generatie Marokkaanse vrouwen zullen in onzichtbaarheid sterven, en hun verhaal met hen. Ik wil niet dat de tweede en de derde generatie hetzelfde gebeurt."

Corinne van Egeraat begon in de filmwereld als actrice, maar is nu vooral succesvol filmproducent van documentaires. In de jaren negentig speelde ze rollen in verschillende soapseries. Begin deze eeuw richtte ze een eigen productiebedrijf op, waarmee ze in 2014 internationale bekendheid verwierf met Ana Ana, een film over vier creatieve vrouwen in de nasleep van de Arabische Lente. Haar film Burma Storybook uit 2017 gaat over poëzie in Myanmar, een land dat onzeker en zoekende is na jaren van dictatuur. Haar nieuwste documentaire, Myanmar Diaries, laat de ontwikkeling zien in het afgelopen jaar vanaf de militaire staatsgreep in Myanmar (Birma) op 1 februari 2021. De film is opgebouwd uit korte persoonlijke verhalen van tien jonge, anonieme Birmese filmmakers die de brutaliteit van de junta en het moedige verzet vastleggen. Samen met haar man Petr Lom is Corinne van Egeraat de drijvende kracht achter de film, die dit jaar werd bekroond met de prestigieuze Berlinale Documentary Award.

Acteur/dragqueen Frank Wijdenbosch is ook een vrouw, zij het parttime. Hij presenteerde zich in het Amsterdamse nachtleven van de jaren tachtig en negentig als de flamboyante Miss Fatzy Smit en was op alle mogelijke manieren een gewichtige verschijning. In het theater speelde hij vrouwen die, net als hij, outcasts waren. Maar na de diagnose morbide obesitas en een maagoperatie vond hij dat hij op het podium ook zijn mannelijke zelf mocht zijn. Kophonger, zijn laatste voorstelling waarin hij zichzelf speelt, gaat over overgewicht en over de nooit aflatende honger in zijn hoofd. Nee, nee hij heeft nooit daadwerkelijk een vrouw willen zijn. Zelfs in drag draagt hij een herenonderbroek. Zijn transformatie was een afleidingsmanoeuvre. ‘Ik was altijd liever een stevige zwarte vrouw op naaldhakken, die bewonderd werd, dan een doorsnee dikke man.’

Esmée van Kampen is gestopt met acteren. Maar ze was vijf jaar lang de dochter van Marcel in de tv-serie Familie Kruys en met eenentwintig jaar de jongste actrice in een Nederlandse musicalhoofdrol. Van Kampen werd dan ook op achtjarige leeftijd gegrepen door het vak. Maar als bekende, volle vrouw krijg je nare reacties naar je hoofd geslingerd. Esmée zit er niet mee. Ze is een boegbeeld geworden voor body positivity. En als er iemand door haar nu wel in badpak het strand op durft, is dat mooi meegenomen. Al heeft ze nooit naar een voorbeeldfunctie gestreefd. Net zoals ze nooit is gaan acteren om beroemd te worden. Ze wilde gewoon een goed gevoel delen. ‘Het voelt fijn om mensen blij te maken met iets kleins. Een fijn cadeautje van het leven.’ ---- Vol Marcel via https://www.instagram.com/marcelmusters.official/ Volg Esmee via https://www.instagram.com/EsmeevanKampen/ Over Esmee Esmée van Kampen startte op zesjarige leeftijd bij de Jeugdtheaterschool in Gouda, studeerde aan de Frank Sanders Akademie voor Musicaltheater en bemachtigde in haar derde leerjaar de hoofdrol van Tracy Turnblad in de musical Hairspray. Ze was de jongste musicalhoofdrolspeler ooit van Nederland. Bij het grote publiek werd ze vanaf 2010 bekend door haar rol in de reclamespotjes van de supermarkt PLUS. Daarna kreeg ze vaste rollen in Komt een man bij de dokter en de RTL 4-serie Familie Kruys, waarin ze de stiefdochter van het personage van Linda de Mol speelt. In de telefilm Lieve Céline vertolkte van Kampen in de hoofdrol een zwakbegaafd meisje, Brooke Heinke. Ze speelde in de televisieserie Tessa naast Thekla Reuten.

Nel Corstanje speelde rol van huishoudster Maria in de tv-series Hertenkamp en TV7 van mugmetdegoudentand. Een van de vele rolletjes die van de Zeeuws Rotterdamse een minor celebrity hebben gemaakt. Kijk maar in de Schouwburg van Rotterdam. Daar hangt een levensgrote foto van Nel en haar hondjes. En dat terwijl Nels leven helemaal niet voorzag in een bescheiden acteercarrière voor de leuk. Op haar vijftiende kreeg ze een dochter en werkte zich het schompes om in het onderhoud van hun beiden te voorzien. Nu kan ze door lichamelijk ongemak, dat gepaard gaat met een hoge leeftijd, niet meer de dingen doen die ze leuk vindt. Reizen met de rollator naar Amerika? Het zit er niet meer in. ‘Ik realiseer me wel dat ik 81 ben, maar ik wil nog zoveel, Dat is het probleem.’

Meral Polat, verloor in 2020 haar vader. De man die haar inspireerde haar dromen na te jagen toen ze niet eens wist dat ze die had. Van hem mocht ze zijn wat ze wilde: ‘Een wolk, een astronaut of een zeemeermin’. Zangeres/actrice werd het. En de Turks Koerdische Polat beleefde successen met De Luizenmoeder en Gesluierde Monologen. Als een vorm van rouwverwerking reisde ze vorig jaar met haar trio naar Dersim, waar haar alevitische voorouders vandaan kwamen. Ze voelde een verbondenheid en deelde spontaan brood en liederen met de enige twee mensen die ‘s winters in het dorp verbleven. ‘Vroeger toetste ik alles aan mijn vader. En dat liefdevolle welkom in Dersim voelde als een postume goedkeuring van hem. Zo van: 'Ja meisje het is goed. Doe maar, ga maar.’

Tuurlijk, Lisa van Ginneken is nu als D66-kamerlid de eerste transpersoon in de Tweede Kamer, maar ze is en deed zo veel meer dan dat. Ze was professional coach, heeft vijftien jaar lang in de ICT gewerkt en was actief in het amateurtoneel. Het was, ironisch genoeg, Thierry Baudet die haar inspireerde de politiek in te gaan. Bij de laatste Provinciale Staten verkiezingen zei de FvD-leider zulke polariserende dingen dat ze dacht, nu ga ik me ermee bemoeien. En tuurlijk, tuurlijk, ze voelt de verantwoordelijkheid om de zaken te bespreken die de transgemeenschap aangaan. Maar mag het over meer gaan dan dat? ‘Als je in de kamer gaat om alleen transbelangen te behartigen, bevestig je weer dat beeld dat transgenders alleen maar transgender zijn en niets meer dan dat.’